Als beginnende ondernemer kun je er voor kiezen om je eigen bedrijf te starten, maar je kunt er ook voor kiezen om gebruik te maken van een bestaande franchiseformule. Waarom zou je immers opnieuw het wiel uitvinden als je ook kunt instappen in een rijdende trein? In dat geval ben je misschien iets minder onafhankelijk, maar je bent wel zelfstandig en je kunt meeprofiteren van de schaalvoordelen van een grote organisatie.Franchisen is een vorm van ondernemen die juridisch complex kan zijn. In veel gevallen weten ondernemers ook niet waar ze precies op moeten letten. In deze blog zal ik daarom een aantal aspecten van het ondernemen als franchisenemer op een rijtje zetten.

Wat is franchisen?

Franchisen is een commerciële samenwerking tussen een zelfstandige ondernemer (franchisenemer) en een grote organisatie (franchisegever). In deze samenwerking draait het om een bepaalde formule die de franchisegever bedacht heeft, en die de franchisenemer overneemt. In deze formule zit vaak al het merk, het logo, de knowhow, de marketing en een vast assortiment van producten of diensten. Bekende voorbeelden van franchisegevers zijn Hema, Albert Heijn, Jumbo en Subway. Franchisenemers openen een winkel waarin ze het concept van een van deze merken overnemen.

Ondernemers die besluiten te franchisen moeten beseffen dat zij een stukje van hun vrijheid van handelen inleveren. De samenwerking in franchise geeft veel regels aan de franchisenemer. De bewegingsvrijheid van de franchisenemer kan in deze samenwerking wel verschillen. Er bestaat namelijk een onderscheid tussen ‘hard franchise’, waarbij de franchisegever alles tot in detail bepaalt rond het merk of concept, en ‘soft franchise’, waarbij de ondernemer nog ruimte heeft voor eigen invulling. Deze blog is met name gericht op ‘hard franchise’.

Voor- en nadelen van ‘hard franchise’

Voor zowel de franchisegever als -nemer bestaan er voor- en nadelen aan deze manier van ondernemen. De franchisegever heeft als voordeel, dat het door hem ontwikkelde concept, zonder al te veel kosten en risico, wordt uitgebreid. Een nadeel kan zijn dat hij niet altijd evenveel controle heeft op de franchisenemers en de kwaliteit van werk die zij leveren, aangezien dit geen werknemers zijn.

De franchisenemer heeft ook een aantal voordelen. Omdat hij of zij een bedrijf start dat valt binnen een overkoepelend moederbedrijf, heeft deze een grote overlevingskans. Het bedrijf kan gebruik maken van de deskundigheid, ervaring en naamsbekendheid van de franchisegever en de kosten zullen lager zijn: het bedrijf wordt immers niet vanaf de grond opgebouwd. Het nadeel is dat de franchisenemer minder vrijheid heeft en afhankelijk is van de franchisegever, en natuurlijk dat hij een (vaak behoorlijke) fee moet betalen aan de franchisegever.

Eenmanszaak, VOF of BV?

De franchiseovereenkomst wordt tussen de franchisegever en franchisenemer gesloten. Voordat je de overeenkomst sluit is het verstandig om te bedenken in welke rechtsvorm je de overeenkomst aan gaat. Kies je voor de eenmanszaak of VOF, realiseer je dan dat je in privé ook aansprakelijk gesteld kan worden. De franchisegever kan zich voor nakoming van verplichtingen uit de franchiseovereenkomst beroepen op jouw privévermogen. Een tweede risico is dat je als franchisenemer – mede door de goedwerkende franchiseformule – uiteindelijk misschien wel hoge winsten gaat draaien. In dat geval wordt een BV fiscaal aantrekkelijker. De procedure voor de oprichting van een BV kun je starten hier starten.

De franchiseovereenkomst

Op het gebied van franchisen bestaat nauwelijks regelgeving. Een franchisegever heeft daarom in principe volledige vrijheid in het vastleggen van de inhoud van het franchisecontract. Dat betekent ook dat er weinig wettelijke bescherming bestaat voor de franchisenemer, zoals dat bij andere “zwakkeren” zoals huurders of werknemers wel bij wet is geregeld. Pas daarom goed op wanneer je kiest voor deze vorm van ondernemen! Hieronder zal ik de mogelijke valkuilen bespreken voor de franchisenemer en waar dus duidelijke afspraken over gemaakt moeten worden.

Valkuilen

Omdat er bijna geen wettelijke bescherming is, is het van belang dat zo veel mogelijk afspraken worden vastgelegd in het franchisecontract. Vaak denken franchisenemers dat er weinig te onderhandelen valt over de samenwerkingsovereenkomst. Ten onrechte. Met name bij kleine franchiseorganisaties is het mogelijk om te onderhandelen. Bij grote organisaties zal dit vaak wat lastiger zijn, maar ook hier hoef je nergens blindelings akkoord mee te gaan.

De franchiseovereenkomst heeft veel kenmerken van andere (bijzondere) overeenkomsten, zoals een huurovereenkomst. In een franchiseovereenkomst zullen ook bepalingen staan over de duur van het contract, opzeggingsmogelijkheden, rechten en plichten, non-concurrentie etc. Naast de overeenkomst hanteren franchisegevers een handboek. Hierin staat het ondernemingsplan van de franchiseformule en alle bedrijfsaspecten. Vaak zijn alle rechten en plichten van partijen hier uitvoerig in vastgelegd (naast de overeenkomst!).

Voor het gebruik van de franchiseformule dient de franchisenemer een vergoeding te betalen. Bijna altijd bestaat deze vergoeding uit een entreefee, franchisefee (percentage van de omzet) en reclamefee. Dit kan wel erg verschillen: leg dus duidelijk in het contract vast wat de wijze van vergoeden is. Wanneer dit niet duidelijk is, kan het beeld over de vergoeding achteraf verschillen, waardoor de franchisenemer meestal met de (te) hoge kosten achterblijft.

Het beëindigen van een franchiseovereenkomst is vaak ook niet makkelijk. De franchisegever kan allerlei gronden in de overeenkomst opnemen wanneer hij de overeenkomst kan opzeggen. Zoals ik al eerder beschreef, bestaat hier geen wettelijke bescherming voor ten opzichte van de franchisenemer zoals dat wel bestaat bij een huurovereenkomst. Ga daarom goed na of de gronden die gegeven zijn redelijk zijn. In de praktijk komen vaak overeenkomsten voor waar opzegging praktisch onmogelijk wordt gemaakt voor de franchisenemer.

Andere bepalingen die in een franchiseovereenkomst voorkomen gaan over een mogelijke verkoop van het bedrijf. Hier moet je je als franchisenemer realiseren dat je niet een “normale” eigenaar bent. Van een normale verkoop van goodwill, inventaris en handelsnaam is geen sprake. De goodwill speelt wel een belangrijke rol: die bepaalt de waarde van het bedrijf. Het is belangrijk om als ondernemer zelf te kunnen bepalen wie de koper van het bedrijf wordt. In veel gevallen is dat alleen niet mogelijk (vaak staat de franchisegever erin als eerstgerechtigde): spreek daarom met de franchisegever een duidelijke verkoopregeling af.

Ten slotte is de afloop van de franchisetermijn na beëindiging van de overeenkomst vaak een valkuil voor de franchisenemer. Geeft de franchisegever een redelijke termijn (minimaal 10 jaar) om de investeringen die je in de onderneming gedaan hebt, terug te verdienen? En kan je als franchisenemer na afloop van het termijn er ‘zomaar’ uitgezet worden?

Conclusie

Het is belangrijk om je van te voren als franchisenemer goed in te lezen in de mogelijke valkuilen van franchisen. Zo voorkom je nadelige gevolgen en verschillende denkbeelden over het contract. Je wilt niet met onverwachte kosten achterblijven.

Wij kunnen je helpen met de oprichting van een BV voor franchise, maar ook met het juiste contract. Wil je meer weten?Lees dan hier verder?